Unutkanlık
Unutkanlık Nedir?
Unutkanlık, bilgilerin zihinde tutulamaması ya da hatırlanamaması durumudur. Bu, kısa süreli ya da uzun süreli hafızayı etkileyebilir. Bazen stres, yorgunluk ya da dikkat dağınıklığı gibi geçici sebeplerden kaynaklanabilirken, bazen de altta yatan ciddi bir durumun belirtisi olabilir. sadece ileri yaşlarda değil genç yaşlarda da görülebilmektedir.
Unutkanlığın Nedenleri Nelerdir?
Unutkanlığa bazı iç ve dış etkenler neden olmaktadır. Bu etmenlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz;
- Gereksiz birçok bilginin hafızayı işgal etmesi.
- Teknolojik aletlere aşırı maruz kalınması.
- Tiroit hormon bozukluklarının var olması.
- Vitamin eksikliklerinin gözlemlenmesi özellikle B12, D vitamini gibi.
- Doğru olmayan beslenme şekli.
- Stres, depresyon, kaygı bozukluğu gibi durumların olması.
- Santral sinir sistemini tahrip eden bazı hastalıklar (Parkinson hastalığı).
- Uyku düzeni olmaması, yetersiz veya fazla uyumak.
- Folik asit eksikliği.
- Alkol ve uyuşturucu maddeler kullanımı.
- Hekim kontrolü altında olmadan yapılan diyetler.
- Unutkanlığa sebep olabilecek bazı ilaçların kullanımı.
- Beyinde tümör oluşması.
- Zihinsel yorgunluk hali.
- Kafa travmaları gibi bellekte hasar meydana getirecek durumlar.
- Kitap okuma alışkanlığı edinmeyen bireylerde unutkanlık hastalığı gözlemlenebilir.
Ne Zaman Endişelenmeli?
Eğer unutkanlık;
- Günlük yaşamınızı etkiliyorsa,
- Sıklığı ve şiddeti artıyorsa,
- Zaman ve mekan kavramında karışıklık yaşanıyorsa,
- Yeni bilgileri öğrenmekte zorlanıyorsanız,
mutlaka bir uzmana başvurmanız önerilir.
Kişide unutkanlık giderek artıyorsa, unutkanlık hayatının bir parçası olmuşsa, aritmetik yapamama, kendi içine dönme, ailesinde Alzheimer rahatsızlığı bulunan önemli kaza geçiren bireylerde unutkanlık çok ciddiye alınmalıdır.
Teşhis Nasıl Koyulur?
Unutkanlığın nedenini anlamak için doğru bir yöntemle araştırma yapmak ve teşhis koymak tedavinin ilk adımıdır.
Unutkanlık yakınması ile gelen kişi ile ile yapılacak ayrıntılı bir görüşme ve dikkatli fiziki, nörolojik ve psikiyatrik muayene ile birlikte aile bireylerinin vereceği bilgiler son derece önemlidir.
Özellikle aktif dönemdeki kişilerde unutkanlık yakınması duygu durumu ve anksiyete bozukluklarının yarattığı dikkat sorunları ile yakından ilişkili olabilir. Hem genç hem yaşlı bireyler için depresyon ile unutkanlık ilişkisi özel ve dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır.
Her hasta için farklı öncelikler olmakla birlikte, anamnez ve muayene bulgularının gerektirdiği aşağıdaki incelemeler mutlaka yapılmalıdır.
- Kişinin dikkat ve konsantrasyonu, yakın ve uzak hafızası, dil yetileri , düşünce oluşum hızı, el-göz koordinasyonu, görsel becerileri, tasarlama, karar verme, soyutlama yetilerinin değerlendirildiği ‘Nöropsikolojik testler’.
- Beyin içinde işlevleri bozabilecek bir başka sorun (tümör, kanama vs) olmadığından emin olmak üzere beyin bilgisayarlı tomografisi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR).
- Dikkat, konsantrasyon ya da algıyı bozabilecek fonksiyonel bir sorun olup olmadığını araştırmak üzere elektroensefalografi (EEG).
- Tiroid bozuklukları, vitamin eksiklikleri, metabolik bozukluklar, altta yatan bir kronik enfeksiyon, otoimmün hastalıklar gibi unutkanlığa sebep olacak diğer etkenler geniş bir laboratuvar değerlendirmesi ile araştırılır.
Unutkanlıkla Baş Etme Yolları
- Rutin Oluşturun: Günlük planlar ve listeler, yapılacakları unutmamaya yardımcı olur.
- Zihinsel Egzersizler: Bulmaca çözmek, kitap okumak, yeni şeyler öğrenmek beyin sağlığını destekler.
- Sağlıklı Yaşam Tarzı: Yeterli uyku, dengeli beslenme ve düzenli egzersiz unutkanlığı azaltabilir.
- Stres Yönetimi: Meditasyon, nefes egzersizleri ya da terapi ile stresle baş etmek hafızayı güçlendirebilir.
- Profesyonel Destek: Hafıza problemleri psikolojik ya da nörolojik kaynaklı olabilir. Psikolojik değerlendirme ile doğru yönlendirme yapılabilir.
