EMDR Terapi
EMDR Terapisi Nedir?
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing – Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), anksiyete, depresyon ve çeşitli duygusal zorluklarla başa çıkmak için geliştirilmiş, bilimsel olarak desteklenen bir psikoterapi yöntemidir.
Bu terapi yöntemi, kişinin geçmişte yaşadığı olumsuz deneyimlerin bugünkü duygu, düşünce ve davranışları üzerindeki etkisini azaltmayı hedefler. Seanslar sırasında, danışan belirli bir olumsuz anıya odaklanırken terapist çift yönlü uyarım teknikleri (göz hareketi, ses, dokunma vb.) uygular. Bu süreç, olumsuz anının duygusal yoğunluğunu azaltarak, beynin bu anıyı daha sağlıklı bir şekilde işlemesine yardımcı olur.
EMDR Terapisinin Hedeflediği Psikolojik Sorunlar
EMDR terapisi, birçok psikolojik durumda etkili olarak kullanılabilir. Aşağıdaki belirtilere sahip bireylerde bu terapi yöntemine başvurulabilir:
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Kaygı ve panik bozuklukları
- Depresyon ve çökkünlük hali
- Özgüven eksikliği
- Yeme bozuklukları
- Fobiler (uçuş, asansör, sınav vb.)
- Performans kaygısı (sınav, sahne, iş mülakatları vb.)
- Çocukluk çağı travmaları
- Terk edilme, reddedilme gibi ilişkisel travmalar
- Kayıp ve yas sürecinde yoğun duygusal çöküntü
EMDR Terapisi Kimler İçin Uygundur?
EMDR terapisi, çocuklardan yetişkinlere kadar birçok yaş grubunda güvenle uygulanabilir. Özellikle aşağıdaki kişiler için etkili bir yöntem olabilir:
- Geçmişte travmatik bir deneyim yaşamış bireyler
- Kronik stres, kaygı ya da öfke problemi yaşayanlar
- Sınav, performans veya sosyal anksiyeteyle baş edemeyen öğrenciler
- Tekrarlayan olumsuz düşünce döngülerinden kurtulmak isteyenler
- Yaşadığı olayların etkisinden uzun süre çıkamayan bireyler
- Anlam verilemeyen fiziksel yakınmalar (psikosomatik belirtiler) yaşayanlar
Terapinin etkinliği, kişinin motivasyonu, yaşadığı sorunun derinliği ve terapistle kurulan güven ilişkisi gibi birçok etkene bağlıdır.
Tedavi Yaklaşımları İçinde EMDR’nin Yeri
Psikolojik sorunların tedavisinde iki ana yaklaşım vardır: ilaçlı tedavi ve ilaçsız tedavi. EMDR, ilaçsız tedavi grubuna dahildir.
1. İlaçlı Tedavi
Antidepresanlar, anksiyolitikler ve diğer psikiyatrik ilaçlar, belirli belirtileri kontrol altına almak için kullanılabilir. Bu tedavi genellikle psikoterapilerle birlikte yürütülür.
2. İlaçsız Tedavi
İlaç kullanmadan uygulanan bu yöntemler ikiye ayrılır:
A. Psikoterapiler
- EMDR Terapisi
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
- Şema Terapi
- Psikodinamik Terapi
- Aile ve çift terapileri
- Sanat ve oyun terapileri
B. Nöromodülasyon Teknikleri
- TMS (Transkraniyal Manyetik Uyarım): Beynin belirli bölgelerini manyetik alanlarla uyarır.
- EKT (Elektrokonvülsif Terapi): Şiddetli depresyon gibi durumlarda tercih edilir.
- Işıkla Terapi (Daylight Therapy): Mevsimsel depresyon gibi durumlarda kullanılır.
- Vagus Sinir Uyarımı: Beyin sinyallerini düzenlemek amacıyla uygulanır.
EMDR, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Psikiyatri Derneği gibi birçok uluslararası otorite tarafından da travma tedavisinde önerilen bir yöntemdir.
EMDR Hakkında Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilgi: EMDR hipnozdur.
- Gerçek: Hayır, EMDR bir hipnoz yöntemi değildir. Kişi terapide bilinci açık bir şekilde süreci yönetir.
Yanlış Bilgi: EMDR anıları siler.
- Gerçek: Hayır, anılar silinmez. Yalnızca o anılara bağlı olumsuz duyguların şiddeti azaltılır.
Yanlış Bilgi: EMDR yalnızca ağır travmalarda kullanılır.
- Gerçek: Hayır, günlük hayattaki küçük travmalar, sınav kaygısı ve özgüven problemleri için de etkilidir.
Yanlış Bilgi: EMDR hemen etki gösterir.
- Gerçek: Her bireyin terapiden yararlanma süresi farklıdır. Bazı kişilerde birkaç seansta fayda görülürken, bazıları için süreç daha uzun olabilir.
Yanlış Bilgi: EMDR sadece göz hareketinden ibarettir.
- Gerçek: Hayır, EMDR sekiz aşamalı bir terapi protokolüne sahiptir. Göz hareketleri sadece bir parçasıdır.
EMDR Terapisinin Uygulanışı ve Süreci
EMDR terapisi, yaşanan olumsuz anıların etkisini azaltmak ve kişinin daha sağlıklı düşünce ve duygular geliştirmesini sağlamak için uygulanan adım adım ilerleyen bir yöntemdir. Süreç genel olarak şu şekilde işler:
Geçmişin Değerlendirilmesi: Terapist, kişinin yaşadığı sorunlara neden olan anıları ve gelecekte ulaşmak istediği hedefleri belirler. Buna göre bir tedavi planı oluşturulur.
Hazırlık: Danışana EMDR terapisiyle ilgili bilgi verilir. Terapiye hazır hale gelmesi için güvenli alan çalışmaları ve rahatlama teknikleri öğretilir.
Değerlendirme: Kişi, çalışmak istediği anıyı hatırlar. Bu anıya dair zihninde bir resim, ona eşlik eden olumsuz inanç ve duygular, bedensel tepkiler ve bu anıya karşı geliştirmek istediği olumlu inanç belirlenir.
Duyarsızlaştırma: Danışan seçilen anıya, olumsuz inanca ve bu anının yarattığı duygulara odaklanır. Bu sırada terapist, danışanın gözlerini sağa sola hareket ettirerek dikkatini yönlendirir. Böylece beyin, anıyı yeniden işlemeye başlar. Düşünceler, duygular ve beden tepkileri zamanla değişir.
Pozitif İnançların Yerleştirilmesi: Kişinin geliştirmek istediği olumlu düşünceler (örneğin "Elimden geleni yaptım") zihinsel olarak güçlendirilir.
Beden Taraması: Danışan, bedensel olarak hâlâ bir rahatsızlık hissedip hissetmediğini kontrol eder. Varsa, bu duyumlar da işlenir.
Kapanış: Seans güvenli bir şekilde sonlandırılır. Danışana ne yaşayabileceği anlatılır ve gerektiğinde rahatlatıcı teknikler uygulanır.
Yeniden Değerlendirme: Bir sonraki seansta önceki çalışmanın sonuçları gözden geçirilir. Gerekirse aynı anı üzerinde çalışmaya devam edilir veya yeni anılar ele alınır.
EMDR terapisi, geçmişte işlenmemiş anıların etkisini azaltarak, bugünkü rahatsızlıkların da hafiflemesini sağlar. Terapi süreci tamamlandığında kişi, daha önce baş edemediği durumlarla daha rahat başa çıkabilir hale gelir.
EMDR Terapisi Öncesi Bilinmesi Gerekenler
EMDR süreci kişiye özgüdür. Kimi bireyde bir konu birkaç seansta çözülebilirken, kimileri için daha uzun bir süreç gerekebilir. Özellikle ilk seanslarda duygusal yoğunluk yaşanması doğaldır ve terapinin etkili olduğuna işaret edebilir.
Terapist, süreci danışanın psikolojik dayanıklılığına ve hazır oluşuna göre şekillendirir. Terapiye düzenli katılım, güven ilişkisi ve sabır, tedavi sürecinin başarısını doğrudan etkiler.
