Y
ü
k
l
e
n
i
y
o
r
Ekran bağımlılığı, kişinin telefon, tablet, bilgisayar veya televizyon gibi dijital cihazları kontrolsüz ve uzun süreli kullanması, bu durumu azaltmakta zorlanmasıyla tanımlanır. Oyun bağımlılığı ise, özellikle internet üzerinden oynanan oyunlara karşı duyulan aşırı ilgi ve oynama isteğinin, bireyin günlük yaşamını olumsuz etkilemesiyle ortaya çıkar.
Dünya Sağlık Örgütü resmen iki davranışsal bağımlılığı hastalık olarak kabul etmektedir; birisi dijital oyun diğeri ise kumar bağımlılığı.
Bağımlılık geliştirmek için dört temel koşul vardır: Kişinin hayatında her şeyden önemli hale gelmesi, kişinin bu uygulamada geçirdiği zamanı, eylemi kontrol etmeye çalışsa da başarısız olması, kişinin hayatında maddi ve manevi sorunlar yaratmasına rağmen bu uygulamalarla iştigal etmeye aşırı biçimde devam etmesi ve kişinin işlevselliğini bozması. Bu dört koşul son bir yıl içinde karşılanıyorsa bu davranışa “bağımlılık” denilebilir. Yoksa sadece kişinin bu uygulamalarda geçirdiği süreye bakarak “bağımlılık” tanısı koyulmamaktadır. Bağımlılık bir hastalıktır ve tanısı ancak klinik görüşme ile konulabilir.
Her yaştan birey bu bağımlılığa açık olsa da, özellikle:
Dijital oyunlar ve sosyal medya platformları, beynin ödül sistemini uyararak dopamin salgılanmasını tetikler. Kazanma hissi, yeni bir bildirim, başarı puanı ya da sosyal etkileşim gibi uyarıcılar bireye geçici hazlar sunar. Bu da sürekli olarak tekrar etmeyi ve ekran başında daha fazla zaman geçirmeyi beraberinde getirir.
Kaygı ve depresyon varsa şiddetlenebilir; yoksa kaygı ve depresyon gelişebilir. Örneğin online kumar bağımlısıysa kişide yalan söyleme, yakın çevresini aldatma, iş kaybı, ailenin dağılması gibi ciddi problemler ortaya çıkmaktadır.
Ekran ve oyun bağımlılığı tedavi edilebilir bir durumdur. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) gibi yaklaşımlar, kişinin teknolojiyle kurduğu ilişkiyi sorgulamasına ve daha sağlıklı alışkanlıklar geliştirmesine yardımcı olur. Aynı zamanda aile içi iletişimin güçlendirilmesi, zaman yönetimi becerilerinin geliştirilmesi ve alternatif aktivitelerin teşvik edilmesi sürece destek olur.
İlaç, psikoterapi, spor/sanat aktiviteleri en sık kullanılan tedavi kombinasyonudur.
